Askerden kaçmak artık kabahat

Adalet Bakanlığınca "yargının hızlandırılması" amacıyla hazırlanan Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Taslağı ile yoklama kaçağı, bakaya, saklı, firar eden erlere verilecek hapis cezaları, idari para cezasına dönüştürülecek. 

    
Taslak ile 1632 sayılı Askeri Ceza Kanununun 63. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendi değiştirildi. Buna göre, daha önce "Kabul edilecek bir özrü olmadan barışta bakayalarla yoklama kaçağı veya saklılardan yaşıtlarının veya birlikte işleme bağlı arkadaşlarının ilk kafilesi yollanmış bulunanların ve ihtiyat erattan çağrılıp da özürsüz yaşıtlarının yollanmalarından başlayarak 7 gün içinde gelenler 1 aya kadar, yakalananlar 3 aya kadar, 7 günden sonra 3 ay içinde gelenler 3 aydan 1 yıla kadar, yakalananlar 4 aydan 1 buçuk yıla kadar, 3 aydan sonra gelenler 4 aydan 2 yıla kadar hapis, 3 aydan sonra yakalananlar 6 aydan 3 yıla kadar hapis" cezasıyla cezalandırılıyordu. 

    
Değişiklikle bu kişilerden 7 gün içinde gelenlerin 500, yakalananların bin, 7 günden sonra 3 ay içinde gelenlerin 2 bin, yakalananların 4 bin, üç aydan sonra gelenlerin 5 bin, 3 aydan sonra yakalananların 10 bin lira idari para cezası ile cezalandırılması öngörülüyor. Bu fıkra hükümlerine göre idari para cezası, ilgilinin nüfus kaydı itibariyle bağlı olduğu askerlik şubesi başkanlığınca verilecek. 

    
Taslakla, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun "Tahkikat" olan 351. maddesi başlığı "Tahkikat ve itiraz" şeklinde değiştirildi ve maddeye "İcra mahkemesinin verdiği tazyik ve disiplin hapsine ilişkin kararlara karşı, tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde, kararı veren icra mahkemesine itiraz edilebilir. Mahkeme, başvuru üzerine kendi kararını değiştirebilir. Mahkeme, kararını değiştirmeye gerek görmezse, dosyayı, itirazı incelemesi için o yerde icra mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması halinde, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için (1) numaralı daireye, o yerde icra mahkemesinin tek dairesi bulunması halinde ise nöbetçi asliye ceza mahkemesine gönderir. İtiraz incelemesi neticesinde verilen karar kesindir" hükmü eklendi. 

    
İcra ve İflas Kanununun "Davanın ve Cezanın Düşmesi" başlıklı 354. maddesinin başlığı "Davanın ve cezanın düşmesi ile ceza verilemeyecek haller" olarak değiştirildi ve "Nafaka alacaklarına ilişkin takipler hariç olmak üzere, toplam alacak miktarı Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından 16 yaşından büyükler için her yıl belirlenen brüt asgari ücret tutarının altında kalan takiplerde bu Kanunda öngörülen disiplin ve tazyik (ödemeye zorlayan) hapsi uygulanmaz" hükmü eklendi. 

     
 -PASAPORT KANUNUNDAKİ HAPİS CEZALARI KALKTI- 

     

Taslakla 5682 sayılı Pasaport Kanununun "Cezai Hükümleri" içeren 33. maddesi değiştirildi. 

  
 Buna göre, "Türkiye Cumhuriyeti sınırlarını pasaportsuz veya pasaport yerine kaim olacak bir vesikayı hamil olmaksızın terk eden veya buna teşebbüs edenlere" daha önce 500 Liraya kadar hafif para veya 3 aya kadar hafif hapis cezası veriliyor veya her iki cezaya birlikte karar veriliyordu. Değişiklikle bu kişilere yalnızca 500 lira idari para cezası verilecek. 

    
Türkiye'de herhangi bir suçtan sanık veya hükümlü olup da kendilerini takibattan veya cezadan kurtarmak, askerlikten kaçmak, vergi borçlarını ödememek gibi hususi maksatlarla bu fiili işleyenlere 250 liradan bin liraya kadar adli para veya 1 aydan 6 aya kadar hapis cezası veriliyor veya her iki ceza birlikte veriliyordu. Tasarıya göre bu kişilere yalnızca bin liradan 5 bin liraya kadar idari para cezası verilecek. 

    
Pasaport Kanunu'nun 34. maddesindeki, "Türkiye Cumhuriyeti sınırlarından her nasılsa pasaportsuz olarak girebilmiş vatandaşlar ve yabancılara, 250 liradan bin 250 liraya kadar adli para veya 1 aydan 6 aya kadar hapis cezası veye her ikisi cezanın verilmesi" hükmü de değiştirildi. Taslağa göre, bu kişilere yalnızca bin liradan 5 bin liraya kadar idari para cezası verilecek. 

    
"Bakanlar Kurulunca tayin olunan mahallerden başka yerlerden Türkiye'ye giren veya Türkiye'den çıkanların usulüne uygun pasaport veya vesika taşısalar bile 125 liradan 250 liraya kadar hafif para veya 1 aydan 6 aya kadar hafif hapis cezası veya her ikisiyle cezalandırılmasını" öngören Pasaport Kanunu'nun 35. maddesi de değişti. Buna göre bu kişilere de yalnızca 300 lira idari para cezası verilecek. 

    
Pasaport Kanununda yazılı cezaların Sulh Ceza mahkemelerince verileceğine ilişkin 38. maddesi de "Bu Kanun hükümlerine göre idari para cezasına karar vermeye, ilgili kolluk birimi amiri yetkilidir" olarak değiştirildi. 

     

AĞAÇ KESENLERİN CEZASI- 

     

Tasarı ile Orman Kanunun 91. maddesinde de değişikliğe gidildi. Buna göre, "Devlet ormanlarında, yetişmiş veya yetiştirilmiş fidanları kesmek, sökmek, ekim sahalarını bozmak, yaş ağaçları boğmak, yaralamak, tepelerini veya dallarını kesmek veya koparmak veya ağaçlardan yalamuk, pedavra hartama çıkarmak, dikili yaş veya kuru ağaçları kesmek veya bunları kökünden sökmek veya bunlardan kabuk veya çıra veya katran veya sakız çıkarmak, yatık veya devrik ağaçları kesmek veya götürmek, kök sökmek, kömür yapmak" suçlarını işleyenlere verilen "1 aydan 3 aya kadar hapis ve 5 bin liradan 30 bin liraya kadar ağır para cezası", "250 liradan 2 bin liraya kadar idari para cezası" olarak değiştirildi. 

    
Harçlar Kanununda yapılan değişiklikle "Mahkeme Harçları" bölümünün "Temyiz ve İtiraz Harçları" kısmı değiştirildi. 

    
Buna göre, temyiz ve itiraz harçları, Yargıtay hukuk dairelerine yapılacak temyiz başvurularında 100 lira, Yargıtay ceza dairelerine yapılacak temyiz başvurularında 80 lira, Danıştaya yapılacak temyiz başvurularında 100 lira, yürütmenin durdurulmasına ilişkin itirazlar dahil olmak üzere bölge idare mahkemelerine itirazen yapılacak başvurularda 50 lira, bölge adliye mahkemeleri hukuk dairelerine yapılacak istinaf yolu başvurularında 50 lira, Bölge Adliye Mahkemeleri ceza dairelerine yapılacak istinaf yolu başvurularında 40 lira, idari yaptırımlara karşı itiraz yolu başvurularında ve icra mahkemelerinin kararlarına karşı asliye ceza mahkemelerine itirazen yapılacak başvurularda 40 lira olacak. 

    
Harçlar Kanununda yapılacak değişiklikle "mirasçılık belgesi" işlemlerinden de harç alınacak. 

    
Noterlik Kanunu'nun, noterlerin yapacakları işlemlere ilişkin maddesine yapılan ek ile "Noterlerin yapabilecekleri diğer işlemler" başlığı altında, "Terk eden eşin ortak konuta davet edilmesi, mirasçılık belgesi verilmesi" işlemlerinin noterler tarafından da yapılmasının önü açılacak. 

    
Danıştay Kanunu'nun Danıştayın görevlerini belirleyen maddesindeki, Danıştayın, "Bakanlıkların düzenleyici işlemleri ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere" karşı açılacak davaları karara bağlayacağı şeklindeki hüküm, Danıştayın "ülke genelinde uygulanacak düzenleyici işlemlere" karşı açılacak davaları karara bağlayacağı şeklinde değiştirilecek. 

    
Taslağa göre, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ilk derece mahkemesi olarak Danıştayda açılmış bulunan ve bu Kanunla idare ve vergi mahkemeleri görevleri kapsamına alınan davalar, Danıştayda bakılarak sonuçlandırılacak. 

    
Taslakla İdari Yargılama Usulü Kanununun "Kararlara karşı başvuru yolları" başlıklı 45. maddesinin (1) numaralı fıkrası değiştirildi. 

    
Buna göre, idare ve vergi mahkemelerinin, "İlk ve orta öğretim öğrencilerinin kayıt, nakil, ilişik kesme, disiplin ve sınıf geçmeleri ile notlarının tespitine ilişkin işlemlerden, yükseköğretim öğrencilerinin kayıt, nakil, öğrencilikle ilişiğinin kesilmesi sonucunu doğuranlar dışında kalan disiplin cezaları, sınıf geçme ve notlarının tespitine ilişkin işlemlerden, kamu görevlileri hakkında tesis edilen geçici görevlendirme, vekaleten atama, ikinci görev, görevden uzaklaştırma, yolluk, lojman, izin ve il içi naklen atama işlemlerinden, kamu görevlilerinin, görevle ilişiğinin kesilmesi sonucunu doğuranlar dışında kalan disiplin cezalarından, Taşınmaz Mal Zilyedliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanun'un uygulanmasından, Vakıflar Kanunu'nda düzenlenen tahliye işlemlerinden, 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ile 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu gereğince kamu kurum ve kuruluşları tarafından sosyal yardım amacıyla bağlanan aylık ve yapılan sosyal yardımlarla ilgili uygulamalardan, asker ailesine yardım ile ilgili işlemler hakkında açılacak davalardan, Devlet İhale Kanununun 75, Belediye Kanunu'nun 15 ve İl Özel İdaresi Kanunu'nun 7. maddesinin uygulanmasından, Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanun'un ve Su Ürünleri Kanunu'nun uygulanmasından, Karayolları Trafik Kanunu uyarınca valiliklerce, kaymakamlıklarca ve belediyelerce tesis edilecek işlemlerden, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 5393 sayılı Belediye Kanunundan kaynaklanan, ulaşım ve toplu taşımaya ilişkin işlerden, İmar Kanunu ve diğer kanunlar uyarınca tesis edilen mühürleme, durdurma, yıkım kararları ile bunlara ilişkin olarak verilen para cezaları ve bu cezaların tahsili amacıyla tesis edilen işlemlerden, Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun'dan, tek hakim tarafından karara bağlanan vergi ve diğer kamu alacaklarının asıllarına bağlı ceza, faiz, gecikme faizi ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un bunlar hakkında uygulanmasından, konusu 50 bin lirayı aşmayan idari işlemler ile bu miktarı aşmayan tazminat istemlerinden kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verdikleri nihai kararlar ile tek hakimle verilen nihai kararlara", başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, mahkemelerin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine itiraz edilebilecek. 

    
Bu uyuşmazlıklarla ilgili verilen nihai kararlardan, değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce verilen kararlar ile Danıştayın bozma kararı üzerine kararı bozulan mahkemece verilen kararlar, Danıştayda temyiz edilebilecek. 

     

-TERK EDEN EŞİN ÇAĞRILMASI- 

     

Taslak ile Türk Medeni Kanunu'nun boşanma sebepleri arasında sayılan "Terk" maddesinde değişiklik yapıldı. 

    
Buna göre, daha önce eşlerden birinin evi terk etmesi halinde davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hakim, yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi halinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunuyordu. Tasarı yasalaşırsa bu uyarıyı artık Noterler de yapabilecek. 

    
Taslakla Ceza Muhakemesi Kanunu'nun "Cumhuriyet Savcısının görev ve yetkileri" başlıklı maddesine, "Yetkisizlik kararı ile gelen bir soruşturma dosyasını ele alan cumhuriyet savcısı, kendisinin yetkisiz ve dosyayı kendisine gönderen cumhuriyet başsavcılığının yetkili olduğu kanaatine varırsa yetkisizlik kararı verir ve yetki uyuşmazlığının çözümü için soruşturma dosyasını, yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesine gönderir. Bu konuda ağır ceza mahkemesi başkanı veya görevlendireceği üye tarafından verilen karar kesindir" hükmü eklendi. 

    
Taslağa göre, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 173. maddesinde yapılan değişiklikle, cumhuriyet savcısının kararlarına karşı ağır ceza mahkemesi başkanına değil, ağır ceza mahkemesine itirazda bulunulabilecek. İtiraz mahkeme başkanı veya görevlendireceği üye tarafından karara bağlanacak. 

    
Taslakla Ceza Muhakemesi Kanunu'nun "İstinaf" başlıklı 272. maddesinde yapılan değişikle daha önce 2 bin lira dahil adli para cezasına mahkumiyet hükümlerine karşı istinaf yoluna başvurulmazken, hapis cezasından çevrilen adli para cezaları hariç olmak üzere bu miktar 2 bin liradan 3 bin liraya çıkarılacak. 

    
Değişiklikle, 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun'a "Bölge adliye mahkemeleri faaliyete geçinceye kadar hapis cezasından çevrilen adli para cezaları hariç olmak üzere, sonuç olarak belirlenen 3 bin lira dahil adli para cezasına mahkumiyet hükümlerine karşı temyiz yoluna başvurulamaz" şeklinde geçici madde eklendi. 

    
Kabahatler Kanununun 28. maddesinde yapılan değişiklikle "Başvuru üzerine mahkemece yapılan ön inceleme sonucunda 2 bin lira dahil idari para cezalarına karşı başvuru üzerine verilen kararlar kesindir" hükmü, 3 bin lira dahil idari para cezaları için uygulanacak.