Avrupa'da büyük panik

Avrupa Birliği (AB) ve Uluslararası Para Fonu (IMF) krizde zor duruma düşen Yunanistan, İrlanda ve Portekiz için kurtarma paketleri hazırlarken, ekonomik büyüklüğü bu üç ülkenin toplamından daha fazla olan Avro Bölgesi’nin üçüncü büyük ekonomisi İtalya’ya ise "kurtarılamayacak kadar büyük" olarak bakılıyor.

 

İtalya’nın dün yüzde 7,5’e yaklaşan 10 yıllık tahvillerinin faiz oranı, Avro Bölgesi’nin 1999 yılında kurulmasından bu yana en yüksek seviye olurken, piyasa uzmanları bu seviyedeki faiz oranını uzun süre sürdürülemez bir seviye olarak değerlendiriyor. Almanya’nın 10 yıllık tahvillerinde faiz oranının yüzde 1,73 olduğu gözönüne alındığında durumun İtalya için ne kadar vahim olduğu açıkça ortaya çıkıyor.

 

İrlanda ve Portekiz, borçlanma seviyeleri yüzde 7’nin üzerine çıktığında piyasalardan kaynak bulmaya son vermiş, AB ve IMF’nin kurtarma paketlerine başvurmak zorunda kalmıştı.

 

İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi her ne kadar AB’nin istediği ekonomik reformlar uygulandıktan sonra istifa edeceğini açıklasa bile, muhalefetin ve piyasaların tercihinin aksine geçici ya da birlik hükümetine karşı çıkması ve Şubat ayına kadar seçimleri mümkün görmemesi bir anda Avro Bölgesi’nin krizinin merkezine Yunanistan yerine İtalya’nın geçmesiyle sonuçlandı.

 

Berlusconi’nin seçimler için öngördüğü Şubat ayına kadarki üç aylık sürede piyasaların kargaşaya sürüklenmesinden, ayrıca Berlusconi sonrasında İtalya’yı yönetecek bir hükümetin ülkenin borcunu azaltmak, istihdam piyasasını düzeltmek, vergi kaçakçılığının üzerine gitmek ve üretimi desteklemek için gerekli reformları uygulayıp uygulayamayacağından endişe ediliyor.

 

"Kurtarılamayacak kadar büyük"

 

İtalya’dan önce Avro Bölgesi krizinin merkezindeki Yunanistan’ın küçük bir ekonomi olması nedeniyle bu ülkenin borçlarını ödemeyi durdurması Avro Bölgesi için tamamıyla yönetilebilir olarak görülüyordu.

 

Ancak bu yıl gayri safi yurt içi hasılası (GSYH) 2 trilyon 245 milyar dolar olması beklenen İtalya’nın toplam borcunun 2 trilyon 684 milyar dolara (GSYH’nin yüzde 119’u) dayanması bu ülkeye "kurtarılamayacak kadar büyük" gözüyle bakılmasına yol açıyor.

 

Avro Bölgesi’ndeki krizden etkilenen ülkeleri kurtarmak için oluşturulan 440 milyar avroluk Avrupa Finansal İstikrar Fonu’nun (EFSF) kaynaklarının bir bölümü Yunanistan, İrlanda ve Portekiz’e tahsis edildiği için EFSF’nin şu anda 250 milyar avroluk bir kaynağı bulunuyor.

 

İtalya’nın sadece gelecek 12 ayda 326 milyar avroluk geri ödemesi bulunduğu için bu ülke için muhtemel bir kurtarma paketinin boyutu, mevcut haliyle EFSF için çok büyük görünüyor.

 

Avro Bölgesi Maliye Bakanları geçen ay Brüksel’de yaptıkları zirvede İtalya ve İspanya gibi büyük ülkeleri krizden korumak için EFSF’nin büyüklüğünü 1 trilyon avroya çıkarma kararı alsalar da bunun ne zaman ve nasıl uygulamaya geçeceği henüz netleşmiş değil.

 

İtalya, sadece bir yıllık borçlanma için yüzde 6,05 oranında faiz ödemek zorunda kalırken, Almanya için aynı sürede bu oran yüzde 0,25 seviyesinde bulunuyor.

 

Ayrıca İtalya için büyük borç seviyeleri yeni bir durum değil. İtalya’nın toplam borcunun GSYH’ye oranı 1991 yılından bu yana yüzde 100’ün üzerinde seyrediyor. İtalya, mevcut borçlarının faiz ödemeleri için borçlanmaya devam ediyor.

 

Asıl sorun zayıf büyüme

 

İtalya için asıl sorunu yıllardır büyümesinin zayıf olması oluşturuyor.

 

Son 15 yıla bakıldığında ekonomisi yıllık ortalama yüzde 0,75 oranında büyüyen İtalya için bu büyüme oranı, borçlanma için ödediği faiz oranlarının çok gerisinde kalıyor.

 

Bu da İtalya’nın borç yükünün çok daha hızlı büyüyebilmesi riski yaratıyor.

 

IMF’nin verilerine göre, geçen yıl yüzde 1,3 büyüyen İtalya’nın bu yıl yüzde 0,6 ve 2012 yılında yüzde 0,3 büyüyeceği tahmin ediliyor.

 

İtalya hükümeti 2013 yılında bütçe dengesini sağlamak için 45,5 milyar avroluk tasarruf önlemleri paketi açıklamıştı.

 

İtalya’da şu anda gözler Senato ve Temsilciler Meclisi’nden geçmesi beklenen Avrupa Birliği’nin istediği mali istikrar yasasındaki büyük değişikliğe çevrildi.

 

Mali istikrar yasasındaki değişikliğin yarın Senato’da görüşülmesi, cumartesi günü de Temsilciler Meclisi’nin gündemine gelerek yasalaşması bekleniyor.