"Depremimiz küçük felaketi büyük olacak"

Bizim deprem Japonya’dan küçük ama başımıza gelecek felaket daha büyük olacak. Marmara’da olacak dev tsunami Japonya’dakine rahmet okutabilir. Çünkü Türkiye’nin kültürel altyapısı bu tür büyük afetlerle uğraşmaya müsait değil

 

İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Celal Şengör, Japonya’daki son deprem felaketinden sonra değerlendirmelerde bulundu. Şengör, İstanbul’un depreme hazır olmadığını, kötü bir yönetim sergilendiğini söyleyerek, “Bizim deprem Japonya’dan daha küçük ama başımıza gelecek felaket daha büyük olacak” dedi.

 

Şengör sorularımızı şöyle yanıtladı:

 

İstanbul depreme hazır mı?

 

- İstanbul’da en tehlikeli şey İstanbul trafiğinin sürekli bir boğulma halinde olması. Deprem olduğu takdirde bu boğulmanın yaratacağı keşmekeşin önüne geçmek için bir tedbirin alınmış olduğundan benim haberim yok. Benim haberimin olmadığı gibi profesyonel şoförümün de haberi yok. 

 

Oysa ona bildirilmiş olması lazım. Bir deprem olduğu takdirde bizim afet fırınımız nerededir, bunu bilmiyoruz; nereden ekmek alabiliriz, bizim afet hastanemiz nerededir bilmiyoruz. 

 

Japonlar çocuk yaşta eğitiyor

 

Neden böyle sizce?

 

- Kötü yönetilme mevzubahis. Bu kötü yönetimin arkasında yöneticilerin durumun vehametini kavrayamadıkları yatıyor. “Japonya depremi bizler için çok büyük ders olmuştur” deniyor ama ben ders olduğunu sanmıyorum. 1999 depremi bizler için bir ders olmadı.
 

Prof. Dr. Mustafa Erdik çıkıyor diyor ki, “biz erken uyarı sistemini kurduk, muhatabımız yok...” Dehşete düşürücek bir şey. İstanbul Belediye Başkanı’nın derhal görevden alınması, mahkemeye çıkartılması gerekiyor. Bu kadar ağır bir suçtur, fakat kimsenin umurumda bile değil. Ondan sonra bizim başımıza bir felaket geldiği zaman Japonya gibi -ki bizim depremimiz Japonya’dan daha küçük olduğu halde başımıza gelecek felaket daha büyük olacaktır- riskimiz daha çok. 

 

Peki nasıl ders alınacak?

 

- Bu işten ders almanın yolu eğitim sistemini modernize etmekten geçer. Siz jeolojiyi, bir miktar oşinografiyi, bir miktar meteorolojiyi ilkokuldan başlayarak en basit halleriyle çocuklara öğretmek mecburiyetindesiniz. Japonya’da, ABD’de de bunun öğrenimi çocuk yaşlarda başlıyor.

 

Detaylı işler yapılamadı

 

Peki hiç mi bir şey yapılmadı?

 

- İstanbul’da viyadükler, köprüler hazır. Yani yapılması kolay işler yapıldı, yapılmasına ama karmaşık, detaylı planlama gerektiren işler yapılamadı. Halkın hazırlanması, kurtarma planlarının, deniz trafiğinin hazırlanması gibi detaylı işler yapılamadı. Çünkü onu yapacak ehil kadrolar bugünkü yönetimin elinde yok. Yönetim var olan ehil kadrolarla da iletişim kuramıyor. Esas sorun buralardan kaynaklanıyor. Halkımız da aslında hizmet beklemiyor. 

 

Doğal afetlere karşı neden bu kadar duyarsısız?

 

- Çünkü Türkiye’nin kültürel alt yapısı bu tür büyük 

afetlerle uğraşmaya müsait değil. Bunu söylüyorum kızıyor millet. Ama benim görevim bunu söylemek. Ben sadece bilim adamı değil, aynı zamanda öğretmenim. Biz 1960’lardan sonra jeolojiyi, astronomiyi lise müfretadından kaldırdık.

 

Marmara’da en fazla 7.6

 

Japonya’daki depremin tetikleme ihtimali ortadan kalktı mı?

 

- Tetikleme iki şekilde oluyor. Ya deprem dalgası geçerken anında olur. Ancak bu tehlike geçti. İkincisi uzak alanlarda yeraltı suyu üzerindeki basıncı değiştiriyor. Ama bu basınç Türkiye’ye tesir etmez.

 

Marmara’da beklenen depremde son durum nedir?

 

- Marmara Denizi’nde hiçbir değişiklik yok. 7.6 

büyüklüğündeki depremi heyecanla bekliyoruz. 7.6 en kötü ihtimal.

 

Fayın kırılma noktası neresi?

 

- Tuzla’dan Tekirdağ’a kadar herhangi bir yerde olabilir. Ama büyük bir ihtimalle Tuzla ile Silivri arasında bir yerde olacak. Çünkü orası çok sessiz. Yine de kesin bir şey söylemek mümkün değil. Her geçen yıl ihtimal daha da artıyor.

 

Tsunami büyük olabilir

 

Tsunami olasılığını nasıl görüyorsunuz Marmara’da?

 

- Eğer bir denizaltı heyelanı olursa dalgaların 15 metreye kadar çıkma ihtimali var. Marmara Denizi’nde tsunami yaratacak hem çukurluk alanlar hem de büyük heyelan yapıları var. Karadan denize dik inen çok büyük heyelan alanları mevcut. Marmara’da 17 bin yıl önce dev bir tsunami olmuş. Japonya’dakine rahmet okutacak kadar büyük bir tsunami. Muazzam bir tsunami olmuş. 15 metreye çıkmış dalgalar.