Dünyadaki oksijen, sonradan oluşmuş

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi NASA’da yıldızların oluşum süreci konusunda araştırmalar yapan Türk Astrofizikçi Umut Yıldız, dünyada oksijenin oluşumuna ilişkin çarpıcı sonuçlar buldu.

Dünyadaki oksijen, sonradan oluşmuş
10 Haziran 2014 Salı 10:48 tarihinde eklendi, 6.250 kez okundu.

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi NASA’da yıldızların oluşum süreci konusunda araştırmalar yapan Türk Astrofizikçi Umut Yıldız, dünyada oksijenin oluşumuna ilişkin çarpıcı sonuçlar buldu. Dünyadan bin ışık yılı uzaklıktaki bir yıldızın oluşumunu izleyen Umut Yıldız ve 40 kişilik ekip, yıldız oluşumu sırasında su molekülü ortaya çıktığını ancak oksijen gazının oluşmadığını keşfetti. Yıldız, dünyadaki oksijenin, gezegen oluşurken değil sonradan meydana geldiğine dair önemli bir veri elde edildiğini dile getirdi.

    Araştırma, Türk Astrofizikçi Umut Yıldız’ın da içinde yer aldığı NASA ve Hollanda’daki Leiden gözlem eviyle beraber 40 kişilik uluslar arası ekip tarafından gerçekleştirildi. ‘Dünya dışında oluşan bir yıldızda oksijen olup olmadığını’ öğrenebilmek için dünyadan bin ışık yılı uzaklıktaki NGC1333IRAS4A isimi verilen yıldız incelendi. 8 saat süren gözlem sonucunda yıldız oluşumu sırasında oksijen gazının oluşmadığı belirlendi. Bu önemli keşfin makalesini Türk Astrofizikçi Umut Yıldız kaleme aldı ve uluslar arası Astronomin Astrofizik adlı dergide yayınlandı. NASA ise makalenin basın bültenini hazırlayarak 09 Haziran Pazartesi günü yayınladı.

    Araştırmayı anlatan Türk Astrofizikçi Umut Yıldız, 2009 yılında dünyadan 1,5 milyon kilometre uzağa fırlatılan Horsel uzay teleskopunu kullanarak yıldız oluşumunu izlediklerini söyledi. Yıldız, araştırmayla ilgili şu bilgileri verdi: “Uzayda molekül bulutları var. Molekül bulutlarının etrafında gaz ve toz bulutları bulunuyor. Bu gaz ve toz bulutları yavaş yavaş çöküyorlar ve yaklaşık 10 milyon yıl süre içinde bir yıldıza dönüşüyorlar. Böyle bir alan bulduk, burada acaba oksijen molekülü oluşuyor mu diye araştırdık. Çünkü eğer orada oksijen molekülü varsa, dünyamızdaki oksijen de ilk anda oluşmuş olabilir.”

    DÜNYADAKİ OKSİJEN NASIL OLUŞTU?

    Yıldız, sonuçları şöyle ifade etti: “Oksijen molekülleri şundan dolayı çok önemli, dünyadaki hayatın nereden geldiğini öğrenme istiyoruz. Hayatı oksijen gazi ile ilişkilendirdiğimiz için oksijen moleküllerini acaba bulabilecek miyiz diye araştırdık. Daha önceden modellemeler yapılıyordu, yani şu kadar süre gözlemlerseniz oksijen moleküllerini bulursunuz deniyordu. Biz de o kadar gözlem yaptık, hatta daha fazla gözlem yaptık ama bir türlü oksijen molekülü bulamadık. Bu şunu gösteriyor, bir yıldız oluşurken oksijen molekülleri aslında o anda oluşmuyor. Yani dünyadaki oksijen, aslında bir yıldız oluşurken yada gezegenimiz oluşurken oluşmuş oksijen gazı değil. Bu aslında dünya ilk oluştuktan sonra mikro organizmalar yada bitkilerin, fotosentezle beraber yavaş yavaş karbonmonoksiti oksijene dönüştürmesiyle beraber oksijen oluşmuş oluyor.”

    Gözlem yapmanın saniyesinin 10 Euro olduğuna dikkat çeken Yıldız, buna rağmen standartların çok üzerinde 8 saat gözlem yaptıklarını ve yıldız oluşumu sırasında oksijen moleküllerine rastlanmadığını kaydetti.

    “Dünyamız oluşurken oksijen gazı oluşmamış. Su moleküllerine dönüşmüş. Çünkü su çok bulduk” diyen Yıldız, şöyle devam etti: “Şimdilik bir tane yıldıza bakabildik. Çünkü gözlem yapmak çok pahalı, hem de uzay teleskopu gerekiyor. Yerdeki bir teleskopla baktığınızda göremezsiniz çünkü atmosferde oksijen var. Daha uzaktaki bir gezegenin oksijen molekülünü görmek istiyorsanız o teleskopla uzaya çıkmanız lazım. 2009 yılında o teleskopla bizden 1,5 milyon kilometre uzağa çıkartmışlardı. Bizim incelediğimiz yıldız ise bin ışık yılı uzaklıktaydı. Bir ışık yılı 9,5 trilyon kilometre mesafe demek. Bunu binle çarpmanız lazım.”

    UMUT YILDIZ KİMDİR?

    Hollanda – Leiden Üniversitesi’nde astrofizik alanında çalışmalar yapan Umut Yıldız, İstanbul doğumludur. Lisansı, Ankara Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’nde tamamladıktan sonra, master eğitimim için Groningen Üniversitesi’ne giden Gök Bilimci Umut Yıldız, Leiden Gözlemevi’nde Moleküler Astrofizik alanında doktora çalışmaları gerçekleştirdi. Yıldız, dünyanın en büyük uzay araştırma merkezi olan ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi NASA’da yıldızların oluşum süreci konusunda araştırmalar yapıyor


CİHAN