Türk Hava Kuvvetleri 100 yaşında

Temelleri Wilbur ve Orwille Wright kardeşlerin ilk motorlu uçağı havalandırmayı başarmalarından 8 yıl sonrasına dayanan Türk Hava Kuvvetleri, Atatürk'ün "İstikbal göklerdedir. Göklerini koruyamayan uluslar, yarınlarından asla emin olamazlar" sözünden hareketle "çağı ile yarışır bir hava ve uzay gücü" olmayı hedefliyor. 

     
Türk Hava Kuvvetleri, dünyanın en eski askeri havacılık teşkilatları arasında yer alıyor. 

     
Ordunun havacılıkla ilgili ilk çalışmaları 1909'da başladı. Bir sene içinde yapılan geliştirme çalışmalarının ardından 1910'da Paris'teki "Uluslararası Havacılık Konferansı"na ilk kez bir heyet gönderildi. Yılın sonuna doğru Türk ordusunda havacılığın gelişmesi için kesin karar verilerek, havacı personel yetiştirilmek üzere birkaç subayın Avrupa'ya eğitime gönderilmesi planlandı. Ancak ülkenin o tarihlerde içinde bulunduğu mali zorluklar nedeniyle gerekli ödenek bulunamadı ve bu emrin gereği yerine getirilemedi. Bir sonraki sene milli savunma bakımından, havacılığın gelecekteki önemini gören Harbiye Bakanı Mahmut Şevket Paşa, Süvari Yüzbaşı Fesa ile İstihkam Teğmen Yusuf Kenan Beyler, uçuş eğitimi için Fransa'daki Bleriot Fabrikası'nın uçuş okuluna gönderdi.

     
Türk ordusunu ilk resmi havacılık kuruluşu "Havacılık Komisyonu" adıyla 1911'de faaliyete geçerken 1903'te Wilbur ve Orwille Wright kardeşlerin ilk motorlu uçağı havalandırmayı başarmalarından sekiz yıl sonra Türk Hava Kuvvetlerinin temelleri atıldı. ABD, Fransa, İngiltere, Almanya, İtalya, Avusturya ve Rusya da hemen hemen aynı yıllarda askeri havacılık teşkilatlarını kurdu. 

     
Fransa'daki eğitimini başarıyla tamamlayan Yüzbaşı Fesa Bey ile Yusuf Kenan Bey'in yurda dönmesi ile Türk ordusu ilk pilotlarına kavuştu. Aynı yıl sekiz subay daha Fransa'ya uçuş eğitimi için gönderilirken 3 Temmuz 1912'de İstanbul Hava Okulunun açılmasıyla Türk Ordusu, kendi pilotlarını yetiştirmeye başladı. 

     
Havacılık konusunda yapılan çalışmaların ardından Türk Hava Kuvvetleri, 1. Dünya Savaşı döneminde Çanakkale'den Hicaz'a, Kafkasya'dan Filistin'e kadar çok geniş bir alanda ve Türk askerinin çarpıştığı hemen hemen her cephede savaşa katıldı. Ancak Birinci Dünya Savaşı'nın ardından imzalanan Mondros Mütarekesi Türk Hava Kuvvetlerinin yeni bir dönemi yaşamasına neden oldu. İtilaf devletlerinin yurdu işgalinin ardından yaşanan süreçte Osmanlı hükümeti, Hava Kuvvetleri Genel Müfettişliğini lağvederek personeli dağıttı. Bu da Türk askeri havacılığının teşkilatsız, personelsiz, araç ve gereçsiz kalmasına bir bakıma Türk havacılığının da sona ermesine neden oldu. 

     

-HAVACILAR MAVİ GİYMEYE BAŞLIYOR- 

     

23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılması ülke tarihinin yanı sıra Türk havacılığının da yeni bir dönem başladı. 13 Haziran 1920'de Milli Savunma Bakanlığının emri ile Harbiye Dairesi'ne bağlı olarak Hava Kuvvetleri (Kuva-yı Havaiye) Şubesi kuruldu. Yeni Türk Devleti'nin ilk hava teşkilatının faaliyete geçirilmesinden sonra, eldeki kırık-dökük uçakların onarılmasına, malzeme temin edilmesine çalışıldı. Bu tarihlerden itibaren de Türk havacıları yokluklar içinde, ancak inançla görevlerini yerine getirdi.

     
Bu arada Hava Kuvvetleri Şubesi'nin adı önce Hava Kuvvetleri Genel Müdürlüğü daha sonra ise Hava Kuvvetleri Müfettişliği adını aldı. Atatürk'ün havacılığa verdiği önem kapsamında gücü sürekli artırılan Türk Hava Kuvvetlerinde 1924 yılında uçuş eğitimi için diğer ülkelere personel gönderilmeye başlandı. Bu sırada ülkede de pilotların yetiştirilmesi için yapılan çalışmalar hız kazandı. 1925'te Eskişehir'deki Hava Okulu yeniden kurularak ilk mezunlarını verdi. Havacılıkta sağlanan gelişmelerle 1932 yılında Tayyare Alayları kurulurken yeni bir kanun ile havacı personel de artık ayrı bir muharip sınıf olarak kabul edilmeye başlandı. Türk havacıları 1933'ten itibaren havacılığın sembolü olan mavi renkli üniformayı giymeye başlarken, 1937'de Hava Harp Akademisi açıldı, bundan iki sene sonra ise hava tugayları oluşturuldu. 1943 yılında ise tugayların yerini artık tümenler almaya başladı. 

     

-HAVA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI KURULUYOR- 

     

Lojistik yönden Milli Savunma Bakanlığına, harekat ve eğitim yönünden Genelkurmay Başkanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren hava birliklerinin tek komuta altında toplanmasına karar verildi. Bu amaçla 31 Ocak 1944 tarihinde Hava Kuvvetleri Komutanlığı kuruldu. 4 Şubat 1944'te kolordu seviyesinde fiilen faaliyete geçirilen Hava Kuvvetleri Komutanlığının ilk komutanlığına ise Korgeneral Zeki Doğan atandı. 

     
Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterindeki uçak tipleri bakımından da 1950'de önemli bir gelişme yaşandı. Komutanlığa jet uçaklarının alınmasına karar verilerek 15 Ekim 1950'de sekiz personel ABD'ye jet eğitimine gönderildi. Bu subaylar sonraki sene eğitimlerini başarıyla tamamlayıp yurda döndüler. Aynı yıl Hava Kuvvetleri Komutanlığında üs ve filo kuruluşuna geçilmeye başlandı. Balıkesir?de kurulan 9. uncu Jet Üs Komutanlığı, Türk Hava Kuvvetleri?nin ilk jet üssü, 191, 192 ve 193. filolar da ilk jet filoları oldu. 

     
Türkiye'nin 1952'de NATO'ya girmesiyle de pervaneli uçaklar hizmet dışına çıkarıldı, yerlerine jetlerin getirilmesi çalışmaları ise hızlandırıldı. Hava Kuvvetleri Komutanlığının imkan ve kabiliyetleri 1980'de envantere yeni jenerasyon uçaklarının girmesi ile yeni boyutlar kazandı. Türk pilotları bu tarihten itibaren yurt dışında birçok harekata katıldı. 

     
Teknik ve akademik eğitim olanak ve yetenekleri de ileri düzeye gelen Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı, 1990'lı yıllardan itibaren çok çeşitli ülkelerden, çeşitli rütbelerdeki personeli Hava Harp Okulu, Hava Teknik Okullar Komutanlığında, Hava Lisan Okul Komutanlığında, uçuş okulları ve özellikle fizyolojik eğitim merkezlerinde yüksek teknoloji ürünü eğitimlerine alınmaya başlandı. 

     

-İLK AKROTİM "MİLLİ"- 

     

Hava Kuvvetleri Komutanlığı bünyesindeki uçakların güçlerinin ve niteliklerinin artması, yetiştirilen pilotların üstün yeteneklerini de sergilemelerine fırsat sağladı. Türk Hava Kuvvetleri bünyesinde günümüzdeki modern ve ileri teknolojideki havacılık anlayışına uygun nitelikteki ilk akrotim "Milli" 1952'de kuruldu. Bunu sırasıyla "Uçan Kuğular", "Akrep", "Yarasalar", "Kartal" akrotimleri izledi. 

     
Hava Kuvvetleri Komutanlığının "göz bebeği" konumunda olan Türk Yıldızları ise 1993'te kuruldu. Türkiye Cumhuriyeti'ni temsil etmek, Türk Silahlı Kuvvetlerini tanıtmak, Türk Hava Kuvvetlerinin disiplin ve etkinliğinin anlatılmasına katkıda bulunmak, Türk halkının silahlı kuvvetlerine olan güven duygusunu pekiştirmek ve gençlerin havacılığa olan sevgisini artırmak amacıyla oluşturulan akrotim, Dünyada sekiz süpersonik uçakla gösteri yapan tek akrotim olma özelliğini taşıyor. 

     
Türk Hava Kuvvetlerinin kuruluşun 100. yıl dönümü etkinlikleri kapsamında ise gökyüzü yeni bir gösteri ekibi ile tanıştı. Türk Hava Kuvvetlerinin sahip olduğu modern ve yüksek performanslı F-16 uçağının kabiliyetlerini, kullanımı için gereken yüksek seviyedeki bilgi ve beceriyi izleyiciye bir gösteri şeklinde sunmak amacıyla Solotürk kuruldu. Dünyanın F-16 uçakları ile gösteri yapan sayılı gösteri timlerinden olan Solotürk, Türk Hava Kuvvetlerinin 100. kuruluş yıl dönümü kapsamında gösteri uçuşlarını sürdürüyor. 

     

-100. YIL ETKİNLİKLERİ- 

     

Türk Hava Kuvvetlerinin kuruluşunun 100. yılı, sene başından itibaren düzenlenen etkinliklerle kutlanıyor. Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'nın icra ettiği "100. Yıl Konseri" ile başlayan etkinlikler kapsamında 100 bin ağaçtan oluşan hatıra ormanı oluşturuldu. İstanbul'da 'Dünya Hava Kuvvetleri Komutanları Konferansı" yapılırken, Türkiye kutlamalar kapsamında her yıl farklı bir Avrupa ülkesinde düzenlenen Avrupa Hava Kuvvetleri Komutanları Konferansı'na da ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. 

   
 Kuruluş yıl dönümü etkinliklerinin en renklisi ise 4-5 Haziranda İzmir'de gerçekleştirilecek. Çiğli 2'nci Ana Jet Üs Komutanlığında yapılacak "Türkiye Hava Gösterisi 2011" son yılların en büyük akrobasi gösterisi olma özelliğini taşıyor. Gösteriye 20'ye yakın ülkeye ait 100'den fazla uçak ve dünyanın en seçkin akrotimleri katılacak.