KİT'lerin karı arttı

Hazine Müsteşarlığı, "2010 Kamu İşletmeleri Raporunu" açıkladı. Rapora göre, KİT'lerin hasılat kalemleri içinde yer alan görev zararı tahakkuklarında ise 2010 yılında 2009 yılına göre yüzde 68 artış gerçekleşti. Bunda en önemli etken, 2009 yılında 1 milyar lira görev zararı tahakkuk ettiren TMO'nun, 2010 yılı görev zararı tahakkuk tutarının 2,4 milyar liraya ulaşması oldu.
    
2008 yılında döviz piyasasında yaşanan dalgalanmalar çerçevesinde döviz kurunda meydana gelen hızlı yükselişe bağlı olarak yüksek miktarlara ulaşan kur farkları, 2009 ve 2010 yıllarında daha istikrarlı bir yapıya bürünürken, sırasıyla 632 milyon lira ve 378 milyon lira olarak gerçekleşti.
    
Olağandışı gelir ve karlar 2010 yılında yüzde 14,4 azalışla 2,2 milyar liraya düşerken, olağandışı gider ve zararlar ise yüzde 32,1 artışla 3,8 milyar lira oldu. Olağandışı gider ve zarar kalemlerinde meydana gelen değişim, büyük ölçüde BOTAŞ'tan kaynaklandı. Kuruluşun olağandışı gider ve zararları 2009 yılında 982 milyon lira olarak gerçekleşirken, 2010 yılında söz konusu rakam 1,6 milyar liraya çıktı.
    
Aktif büyüklük, yüzde 4,9 arttı-
    
19 KİT ve 3 bağlı ortaklığın toplam aktif büyüklüğü 2010 yılında bir önceki yıla göre yüzde 4,9 artışla 114,4 milyar liraya ulaşırken, bu dönemde bilanço büyüklüğünün GSYH'ye oranı yüzde 11,43'ten yüzde 10,35'e düştü.
    
KİT sisteminin 2010 yılındaki karlılığına paralel olarak toplam özkaynak büyüklüğü yüzde 21,2 artışla 51,6 milyar liradan, 62,6 milyar liraya ulaştı. Bununla birlikte, kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar toplamı 57,2 milyar liradan 51,8 milyar liraya geriledi. Yabancı kaynak tutarındaki azalış büyük ölçüde kısa vadeli mali borçların yüzde 39,2 oranında gerileyerek, 3,6 milyar liradan 2,2 milyar liraya düşmesinden kaynaklandı. Özellikle TMO'nun kısa vadeli mali borçlarının kredi ödemelerinin sonucu olarak 1,1 milyar lira azalması bu durumun temel sebebini oluşturdu.
    

Diğer taraftan, genel olarak değerlendirildiğinde enerji KİT'lerince uygulanan maliyet bazlı fiyatlandırma mekanizması bu kuruluşların birbirlerine olan borçlarındaki artışlarda sınırlayıcı etki yaparken, toplamda yabancı kaynaklar 2010 yılında 5,4 milyar lira azaldı.
    
Katma değer-
    
Dönem kar-zararından faiz, karşılık, kur, amortisman ve istihdam giderlerinin ayıklanması ile bulunan katma değer tutarı, Hazine Müsteşarlığı portföyünde bulunan KİT'ler için 2009 yılında GSYH'nin yüzde 1,9'u iken, 2010 yılında yüzde 1,8'i seviyelerinde gerçekleşti. Bu değişimin temel sebebi, 2009 yılına göre 2010 yılında, dönem kar-zararını olumsuz yönde etkileyen faiz, karşılık, kur, amortisman ve istihdam giderleri oranının azalması oldu.
    
İstihdam-
    
Hazine Müsteşarlığı portföyünde bulunan KİT'lerde 2000 yılında ortalama 300 bin kişi istihdam edilmekte iken, bu rakam giderek azaldı ve 2010 yılında istihdam edilen kişi sayısı 150 bin civarına indi. 2009'la kıyaslandığında ise 2010 yılında istihdam edilen kişi sayısı bir önceki yıla göre yüzde 1,66 azaldı.