OHAL nedir? OHAL kararı verildiğinde ne olur?

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 3 ay boyunca OHAL ilan edildiğini açıkladı. Peki OHAL ne demek, OHAL durumunda bizleri ne bekliyor?

OHAL nedir? OHAL kararı verildiğinde ne olur?
20 Temmuz 2016 Çarşamba 23:34 tarihinde eklendi, 7.539 kez okundu.
OHAL NEDİR?
 
Olağanüstü hâl (OHAL) , olağanüstü yönetim usullerinin uygulanmasını gerektiren doğal afet, tehlikeli salgın hastalık, ağır ekonomik bunalım, kamu düzenini ciddi biçimde bozan yaygın şiddet olayları gibi durumlar. Olağanüstü hâl rejimi yönetim makamlarının yetkisinin genişlemesi sonucunu yaratır. Belirli yaş aralıklarındaki vatandaşlar için çalışma yükümlülüğü, gerektiğinde para ve mal yükümlülüğü konulabilir. Olağanüstü hâl önlemlerinin ortak ve en tartışmalı yönleri ise yaygınlaştırılması ve genellikle bunlara karşı yargı yolunun kapalı olmasıdır.
 
Olağanüstü hâl, 27 Ekim 1983 tarihinde yürürlüğe giren 2935 sayılı Olağanüstü Hâl Kanunu kapsamında tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar, ağır ekonomik bunalım ve "anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması" olarak nitelendirilen durumlardır. Bu hâllerin bir veya birden fazlasının görülmesi durumunda cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, Millî Güvenlik Kurulu'nun görüşünü de aldıktan sonra, yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hâl ilan edebilir.

OHAL İLAN EDİLDİĞİNDE NELER OLACAK?
 
Anayasanın 120. maddesi ‘Olağanüstü Hal’, 122. maddesi ise ‘Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hali’ni düzenliyor.

120. maddeye göre, “anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde” Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, MGK’nın da görüşünü aldıktan sonra yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde, süresi 6 ayı geçmemek üzere OHAL ilan edebiliyor.

Bu karar Resmi Gazete’de yayımlanıyor ve hemen TBMM’nin onayına sunuluyor. Meclis, Bakanlar Kurulu’nun istemi üzerine her defasında 4 ayı geçmemek üzere süreyi uzatabiliyor ya da OHAL’i kaldırabiliyor. OHAL süresince, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, kanun hükmünde kararnameler (KHK) çıkarabiliyor. Bu kararnameler, Resmi Gazete’de yayımlandığı gün TBMM’nin onayına sunuluyor.
 
Anayasanın 122. maddesine göre,

“Anayasanın tanıdığı hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelen ve olağanüstü hal ilânını gerektiren hallerden daha vahim şiddet hareketlerinin yaygınlaşması veya savaş hali, savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi, ayaklanma olması veya vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması” nedenleriyle Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, MGK’nın da görüşünü aldıktan sonra süresi altı ayı aşmamak üzere yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde sıkıyönetim ilan edebiliyor. Bu karar, derhal Resmî Gazetede yayımlanıyor ve aynı gün TBMM’nin onayına sunuluyor. Sıkıyönetim süresinde, Cumhurbaşkanı’nın başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, sıkıyönetim halinin gerekli kıldığı konularda KHK çıkarabiliyor. Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hallerinde hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği, idare ile olan ilişkileri, hürriyetlerin nasıl kısıtlanacağı veya durdurulacağı ve savaş veya savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi halinde vatandaşlar için getirilecek yükümlülükler yasayla düzenleniyor.
 
Anayasanın 15. maddesine göre,

Savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabiliyor veya bunlar için anayasada öngörülen güvencelere aykırı önlemler alınabiliyor.

Temel hak ve özgürlüklerle ilgili olarak KHK çıkarma yasağı, OHAL ve sıkıyönetim hallerinde uygulanmıyor. Anayasanın 148. maddesine göre de, OHAL ve sıkıyönetim hallerinde çıkarılan KHK’lerin şekil ve esas bakımından anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne dava açılamıyor.