Tarihi başarıda bir Türk imzası

Falcon 9 füzesinin uzay çıkardığı, şimdilik içinde insan bulunmayan Dragon uzay aracı, tamamen otomatik olarak Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) giderek 25 Mayıs Cuma günün kenetlendi. Bu olay zaten kendi başına büyük bir teknolojik başarı sayılır.

 

Ancak haberi asıl önemli kılan, ilk kez devletten tek kuruş destek almadan bu işlere giren bir özel sektör firması tarafından gösterilen başarıdır.

 

SpaceX firmasının bu başarısının arkasında şüphesiz onun vizyoner kurucusu Elon Musk adı önde gelir. Fakat adı medyada pek geçmese de bu başarıdaki en büyük teknik pay, bir Türk mühendis Bülent Altan’a aittir.

 

HIZLA YÜKSELEN TÜRK MÜHENDİS

Bülent Altan, Stanford Üniversitesi'nden 2004 yılında yüksek lisan derecesi aldıktan az sonra, SpaceX firmasına çekirdek kadronun bir elemanı olarak girdi. Şirket büyüdükçe o da yükselerek, bugün elektronik sistemlerden (avionics) sorumlu direktör pozisyonuna geldi. Aynı zamanda başkan yardımcısı görevini de vekaleten yürütmekte. Umarız son başarılardan sonra asaleten de başkan yardımcılığına getirilir.

 

Bülent Altan, İstanbul Teknik Üniversitesinden Prof Dr Orhan Altan’ın oğludur. Alman Lisesini bitirdikten sonra Münih Teknik Üniversitesine gitmiş. Oradaki mezuniyetini takiben de ABD’ye Stanford Üniversitesine devam ederek yüksek lisans derecesini almıştır.

 

SpaceX firması 2002 yılında iş adamı Elon Musk tarafından kurulduğunda başarılı olacağına şüphe ile bakılmaktaydı. Çünkü daha önce uzay füzesi geliştirmek amacıyla kurulan birçok özel firma başarısız olmuş ve batmıştı. Bir serüven olarak nitelendirilebilecek bu iş, kritik ileri teknolojiler ve yenilikçi yaklaşımlar gerektiriyordu. Önemli bir sorun da, uzun yıllar sürecek finansman ihtiyacıydı. Yapılacak yatırım, taşıdığı riskler bir yana, en azından on yıl bir geri dönüş getirmeyecekti.

 

Şimdiye kadar uyduları uzaya çıkaran füzelerin arkasında hep devletler vardır. Ya füzeleri zaten yapan devlet kurumları olur, ya da verdiği proje ile finansman sağlayarak yaptıran gene devlettir. SpaceX, ilk olarak devletten hiçbir finansal destek almadan bu serüvene girişmiş, hedeflediği gelişmenin büyük kısmını kendi kaynaklarıyla başarmıştır. Ancak son zamanlarda bu başarılarının karşılığında NASA’dan küçük bir destek almıştır.

 

Gelen haberlere göre son fırlatma başarısından sonra firma, NASA ile 1,6 milyar dolarlık on kadar fırlatma için bir anlaşma yapmıştır. İki gün önce yaptığı diğer bir anlaşma ile bir Intel telekomünikasyon uydusunun fırlatması işini üstlenmiştir. Yalnız bu fırlatmada Falcon 9 füzesi değil, onun daha büyüğü olan ağır yük Falcon füzesi kullanılacaktır. SpaceX firması Dünya fırlatma pazarına aktif olarak girerken bir Türk yapımı olan Göktürk 2 uydusunu fırlatmayı da istemektedir.

 

UZAY PROGRAMLARINDA TARİHİ ATILIM

Bilindiği gibi ABD uzay mekiği uçuşlarına son verdikten sonra uluslararası uzay istasyonuna (ISS) gitmek için yalnız Rusya’nın Soyuz uzay aracı kalmıştı. Amerikalı veya her ne ulustan olursa olsun ISS’e ikmal yapılması, astronotların gidişi ve dönüşü için tek araç Soyuz olmaktaydı. Şimdi Rus Soyuz’a bir seçenek olarak SpaceX firmasının Falcon 9 füzesi ve Dragon uzay aracının ortaya çıkması ABD ve NASA’yı da sevindirmiştir.

 

NASA başkanı Charles Bolden bu başarı için şöyle konuştu: “Bugün Amerika’nın uzay geleceği için kritik önemde bir adım gerçekleşti. Bir Amerikan firması uluslararası uzay istasyonu ve Dünya çevresine insan taşıma yeteneğini başarıyla gösterdi. Artık NASA yakın uzayı özel sektöre bırakarak, daha uzaklara, gezegenlere insan götürme konusuyla ilgilenebilir. Başkan Obama’nın bu yoldaki direktifleri yolunda devlet ve özel sektör olarak ilerliyoruz”

 

Falcon 9 ve Dragon, 22 Mayıs Salı sabahı Florida’daki Cape Canaveral uzay üssünden fırlatıldı. 24 Mayıs Cuma sabahı NASA, birtakım manevraları başarıyla gerçekleştiren Dragon uzay aracına uluslararası uzay istasyonu, ISS’e yanaşma ve kenetlenme izni verdi. Bunun üzerine ISS’e yaklaşarak 20 metre içindeki yakalanma alanına giren Dragon’u ISS içinden yönetilen bir robotik kol yakalayarak Harmony adı verilen bağlantı noktasına getirdi. Burada ISS’deki bir astronot bağlantı mekanizmasını sıkıştırarak kenetlenmeyi başarıyla sonuçlandırdı.

 

Dragon uzay aracının görevi burada bitmiyor. Uzay aracı bu ilk gidişinde ISS’e acil olmayan yiyecek, giyecek ve teknolojik parçalar götürdü. Taşıdığı 460 kg kadar kargonun boşaltılması ve ISS’den 620 kg kadar kullanılmayan cihaz ve atıkların yüklenmesi ile Dragon tekrar Dünya’ya dönecek. 31 Mayıs günü ISS’teki ekip Dragon’u serbest bırakacak ve Dragon Dünya’ya dönüş hazırlıklarına başlayacak. Yaklaşık 4 saat sonra Dragon, Dünya atmosferine girecek ve Büyük Okyanusta Kaliforniya’nın 400 km kadar batısında denize inecek.

 

Dragon bundan sonra da düzenli uçuşlarla uluslar arası uzay istasyonuna insan ve kargo taşıyacak. Bunun yanında SpaceX firması Dünya fırlatma piyasasında ucuz ve güvenilir bir fırlatıcı olarak yer almayı planlıyor. Başarılarının arkasında bir Türk’ün bulunması bizi mutlu ediyor.

 

*Prof. Dr. Fuat İNCE’nin imzasını taşıyan "Uzay Başarısında Bir Türk İmzası" adlı makale Bilimania sitesinde yayımlanmıştır.