Ünlü gazeteci Bradlee öldü

Washington Post (WP) gazetesinin 25 yıldan fazla genel yayın yönetmenliğini yürüten ve 1991 yılında emekli olan Bradlee’nin Salı günü öldüğü bildirildi.

Bradlee, suikaste kurban giden John F. Kennedy ile olan dostluğu, gazeteciliği, Nixon’ı görevinden eden Watergate skandalında gösterdiği dirayetli yayınlarıyla dünya genelinde adından söz ettiren biri olarak tarihe geçti.

Bradlee, 1974 yılında ABD tarihinde ilk defa bir başkanın istifası ile sonuçlanan Watergate skandalının kamuoyuna duyurulmasında en kritik rollerden birini üstlenmişti. Başkan Richard Nixon, Watergate skandalını örtebilmek için yalnızca devlet kurumlarına değil basına da birçok baskı yaptı. Nixon’ın baskılarına en fazla maruz kalan gazete ise şüphesiz skandalı ortaya çıkaran WP oldu. Washington D.C de olduğu gibi dünya başkentlerinin de yakından takip ettiği gazetenin o dönem yayın yönetmeni olan Bradlee, Nixon hükümetinin baskılarına rağmen skandalı ortaya çıkaran Bob Woodward ile Carl Bernstein’ın haberlerini yayınlamayı sürdürdü. 1968 ile 1991 yılları arasında WP’nin yayın yönetmenliğini yapan Bradlee, bu yıllar arasında başında bulunduğu gazetesine 18 defa Pulitzer Ödülü kazandıran isim olmuştu.

AP ünlü gazetecinin ölümü ile ilgili geçtiği haberinde Bradlee için, ‘‘Efsane olmasında kendi kasabasında uyuyan bir gazeteyi tranformasyona uğratarak ulusal düzeyde bir numara yapmasıdır.’’ diye yazdı.

Bradley, tüm bunların yanı sıra yetenekli gazetecilere kapılarını açıp, gazetesine yayın ilkeleri getiren isim oldu. Bradlee’nin 1991 yılında emekli olması nedeniyle o dönem WP’in sahibi olan Donald Graham, ‘‘Allah’a şükür ki geçtiğimiz 26 yıl boyunca kararlara imza atan kişi bize büyük veya küçük olaylardan (hikayelerden) nasıl zevk, enerji alınacağını öğretti.’’ sözleriyle efsane ismi yolcu etmişti.

ABD’DE ÖZGÜR BASININ YERLEŞMESİNDE ETKİLİ OLDU

Bradlee’nin Watergate skandalında üstlendiği kritik rol öylesine önemliydi ki, Hollywood, bu ünlü yayın yönetmeninin efsane gazeteciliğini beyaz perdeye taşıdı. Watergate’in çözülmesinde Bradlee, Bob Woodward ve Carl Bernstein’ın üstlendiği rolü anlatan ‘‘Başkanın Tüm Adamları’’ adlı film gösterime sunuldu. Filmde Bradlee’yi canlandıran aktör Jason Robards da o yıl Oscar’ı alan isim oldu.

Watergate skandalında "derin gırtlak" olarak adlandırılan ve Woodward ile Brenstein’a bilgi sızdıran o dönemin FBI yetkilisi Mark Felt’in ismini bilen 3 kişiden biriydi Bradlee. Felt’in derin gırtlak olduğunun 2005 yılında ortaya çıkmasından sonra Bradlee, ‘‘Milletimiz için çok yararlı işler yaptı.’’ diye onu saygıyla anmıştı.

Bradlee yalnızca Watergate skandalında değil Pentagon’un (Savunma Bakanlığı) Vietnam savaşı ile ilgili gizli belgelerini 1971 yılında ortaya çıkaran New York Times gazetesinin haberini daha da ileri taşımasıyla da özgür basının ABD’de kök salmasında etkili oldu. Gazetenin avukatlarının aksi yolda tavsiyelerine ve hükümetin baskılarına rağmen, Pentagon belgelerini yayınlamayı sürdüren Bradlee ve o dönem gazetenin sahibi olan Katharine Graham hükümetin baskılarını yargıya taşıdı. Devletin gizli belgelerini yayınlamanın gazetecinin görevi olduğu tezi ile konuyu Yüksek Mahkeme’ye (Anayasa Mahkemesi) götüren Bradlee ve Graham, davayı kazandı. Yüksek Mahkeme, aldığı kararda sızdırılan gizli evrakları, Pentagon’un dahi olsa, gazetelerin yayınlama hakkı olduğuna hükmetti.

Pentagon’un gizli belgelerinin yayınlanması için dik duran Bradlee ile Graham, bu olaydan yaklaşık bir yıl sonra patlak verecek Watergate skandalının yayınlanabilmesi için de hukuki zemini hazırlamış oldu. Yüksek Mahkeme’nin aldığı özgürlükçü karar, Watergate skandalının da ABD medyasında geniş bir şekilde yer almasının kapılarını araladı.

1981 YILI HAYATININ EN ZOR SENESİ OLDU

Bradlee’nin mesleki açıdan en zorda kaldığı yıl şüphesiz 1981 oldu. O yıl WP, yayınladığı uyuşturucu haberi ile Pulitzer Ödülü’ne aday gösterildi; ancak daha sonra olayın başka bir yüzü patlak verdi. Pulitzer’e aday gösterilen haberi kaleme alan Janet Cooke’nin gerçekte olmamasına rağmen haberine 8 yaşında bir çocuğun eroin kullandığını eklemesi Bradlee ve WP’e zor günler yaşattı. Bradlee’nin istifasını isteyenler, yayın yönetmeninin yayınladığı haberin içeriğini neden yeterince soruşturmamakla eleştirdi.

KENNEDY, BRADLEE’NİN KARİYERİNDE ÖNEMLİ ROL ALDI

Tam adı Benjamin Crowninshield Bradlee. 26 Ağustos 1921 yılında Bostonlu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. Ailesi 1930’larda yaşanan ekonomik krizden oldukça etkilenir. Çocuk felci geçiren Bradlee 6 ay yatalak kalır. Üç yıl Harvard’da tahsil gören Bradlee, daha sonra ikinci Dünya Savaşı’na katılır. 1945 yılında ülkesine döndüğünde New Hampshire eyaletinde günlük bir gazetede iki buçuk yıl çalışır. Gazetenin yeterli reklam geliri olmaması nedeniyle kapanması üzerine Bradlee, 1948 yılında geldiği Washington’da, WP tarafından muhabir olarak işe alınır. Bu yıldan itibaren Bradlee’nin kaderi adeta onu büyük mücadele vereceği yıllara hazır etmek için sürükler.

1951 yılında ABD’nin Paris Büyükelçiliği’nin basın ateşeliğini 2 yıl için yürüten Bradlee, daha sonra Newsweek dergisinin Paris muhabiri olur. Washington’a Avrupa’dan politika köşe yazarı olarak dönen Bradlee, 1957 yılında Georgetown’da aldığı evin karşısına o dönem senatör olan John F. Kennedy’in taşınması ile işleri daha da yoluna girer. Bradlee, Kennedy ailesi ile kısa sürede arkadaşlığını ilerletir ve bu yeni konumu da daha sonraları kendisine hükümetin içinden bilgilerin akmasına yol açar. Bradlee, anılarını kaleme aldığı kitabında (A Good Life: Newspapers and Other Adventures), ‘‘Benim rolüm doğru zamanda doğru yerde olmakla başladı ve şans hep benimle oldu.’’ diye yazar.

Başkan J.F. Kennedy ile olan yakın ilişkisini Bradlee, 1975 yılında yayınladığı ‘‘JFK ile Görüşme’’ adlı kitabıyla yayınladı. Ancak bu kitaba bir dönem çok yakın arkadaşı olan Başkan Kennedy’in dul eşi Jacqueline Kennedy sert tepki gösterir. Başkanın eşi yaşamlarındaki özel anların kamuoyu ile paylaşılmasından duyduğu rahatsızlığı nedeniyle Bradlee ile olan dostluğuna son verir.

1961 yılında WP’nin Newsweek dergisini satın almasıyla birlikte Bradlee de tekrar bu gazetenin çatısı altında iş sahibi olur. Bradlee, artık WP’nin Washington bürosu şefi olarak mesleki kariyerini sürdürür. Bradlee, 1968 yılında gazetenin önce yayın yönetmenliği yardımcılığına ve bu görevinden üç ay sonra da en tepedeki ismi haline gelir.

Dört çocuk babası olan Bradlee üç kez evlilik yaptı. Son evliliğini 1978 yılında WP’nin o dönem ünlü muhabirlerinden olan Sally Quinn ile gerçekleştirdi. Geçtiğimiz eylül ayında Quinn ilk defa eşinin Alzheimer hastası olduğunu kamuoyuna açıklamıştı. C-SPAN’a mülakat veren Quinn, eşi için, "Hayatımda kocamın bir gün dahi depresif olduğunu görmedim." demişti.

Geçtiğimiz yıl Başkan Barack Obama, ülkesinde en yüksek sivil nişan olan "Özgürlük Madalyası"nı Bradlee’ye vermişti.

AP Bradlee için geçtiği haberinde ünlü gazeteciyi ‘‘Sabırsız, huysuz, saygısız ama her zaman karizmatik, yenilikçi ve çoşkulu biriydi.’’ diye tarif etti.