Yumurta ve sperm donasyonu ile tüp bebek tedavisi

Jin. Op. Dr. Mürüde Çakartaş Dağdelen, yumurta ve sperm donasyonu ile tüp bebek tedavisi hakkında gelen soruları yanıtladı;

Yumurta ve sperm donasyonu ile tüp bebek tedavisi
24 Aralık 2019 Salı 14:25 tarihinde eklendi, 2.470 kez okundu.

Jin. Op. Dr. Mürüde Çakartaş Dağdelen, yumurta ve sperm donasyonu ile tüp bebek tedavisi hakkında gelen soruları yanıtladı;
 

Gebeliğin oluşmasındaki iki temel faktör; yumurta ve spermdir. Bu hücrelerin döllenmesiyle birlikte gelişen embriyo, rahime yerleşerek gebeliği meydana getirir. Fakat birçok koşul, sperm ya da yumurtanın elde edilememesine neden olarak bebek sahibi olmaya engel olmaktadır. Yumurta donasyonu veya sperm donasyonu bu tür durumlarda kullanılan yardımcı üreme teknolojilerindendir. Donasyon teknikleri, bazı insanlar için hamileliği elde etmenin tek yoludur. Bununla birlikte, donör kullanımı önemli bir karardır ve öncesinde detaylı bilgi sahibi olunması gerekir.


 

Yumurta donasyonu nedir, neden yapılır?
 

Yumurta donasyonu, herhangi bir nedenle gebelik için kendi yumurtalarını kullanamayan kadınlar için geliştirilmiş doğurganlık tedavisidir. Yumurtalarını veren kadın donör,  yumurtaları alan kadın ise alıcı olarak bilinir. Alınan yumurtalar, eşin spermiyle veya bir donörden gelen spermler ile döllenir; beş gün boyunca blastosist aşamasına kadar büyütülür. Döllenmiş yumurta, alıcı kadının rahmine transfer edilerek sağlıklı bir hamileliğe dönüşür.
 

Yumurta donasyonunun uygun olduğu durumlar şöyledir:
 

  • 40 yaşın altındaki kadınlarda oluşan erken menopoz,
  • Kemoterapi veya radyoterapi nedeniyle yumurtalıkların zarar görmesi, 
  • Kadının kendi yumurtalarını kullandığında gebelik şansının düşük olması,
  • Kadının fonksiyonel yumurtalıkları olmadan doğması (Turner sendromu),
  • Yumurtalıkların stimülasyona karşı dirençli olması,
  • Genetik hastalıkların çocuğa geçme riskinin yüksek olması,
  • İlerleyen yaş nedeniyle işlevsizleşen yumurtalıklar halinde yumurta donasyonu tercih edilebilir.
     

Yumurta donasyonu nasıl uygulanır?
 

Öncelikle, yumurta donasyonunun bireyin bebek sahibi olmak için en uygun seçenek olup olmadığı değerlendirilmelidir.
 

Yumurta donörü, alıcının tercih ettiği tanınan bir kadın veya anonim olabilir. Yumurtalar, yumurta alımından hemen sonra ya da önceden dondurulmuş olarak kullanılabilir. Her donör kapsamlı bir fiziksel muayeneden, bulaşıcı hastalık testlerinden, psikolojik taramalardan geçmelidir
 

İlk aşama, ilaç kullanılarak yapılan yumurtlama indüksiyonudur ve yumurta donörü normal bir yumurtadan daha fazlasını üretmesi için uyarılmaktadır. Yumurtaların gelişim durumu, ultrason ve hormon seviyesi değerlendirmesi kullanılarak izlenir. Doğurganlık uzmanı; her bir yumurtayı toplamak için vajinal duvardan over içerisine yerleştirilen iğneyi içeren, transvajinal ultrason aspirasyonu ile yumurtaları toplar. Yumurtalar, embriyo oluşturmak için erkekten alınan spermle laboratuvarda döllenir. Alıcı, rahim iç duvarını hazırlamak için progesteron takviyesi alır ve yumurtaların döllenmesinden yaklaşık 3 ila 5 gün embriyo transferi gerçekleşir.
 

Yumurta donasyonunda başarısızlık oranı nedir?
 

Yumurta donasyonu, kendi yumurtalarını kullanamayan anneler için etkili bir çözümdür ve başarılı bir gebelik oluşturabilme oranı %60 civarındadır. Alıcının yaşı, alıcının genel sağlık durumu, yumurta veya embriyo kalitesi, sperm kalitesi, ilaç tedavisi, implantasyon hatası ve rahim iç duvarının yeterli olmaması gibi faktörler; yumurta donasyonunun olumsuz sonuçlanmasına yol açabilmektedir.
 

Hamilelik, birçok biyolojik eylemin kusursuz bir biçimde gerçekleşmesiyle oluşmaktadır. Donörden elde edilen yumurtalar tamamen sağlıklı olsalar dahi, herhangi bir faktör gebelik sonucunu olumsuz etkileyecektir. Yumurta donasyonundan sonra gebelik oluşmamışsa, kısırlığa neden olabilecek başka bir etkenin varlığını saptamak için daha detaylı bir inceleme yapılmalı veya oluşan embriyoların genetiği taranmalıdır.
 

Sperm donasyonu nedir, neden yapılır?
 

Sperm donasyonu; spermin yoksunluğu veya işlevsizliği nedeniyle başka bir erkekten alınan spermlerin gebelik için kullanılmasıdır.  Donör spermi, aşılama veya tüp bebek tedavisi yöntemleriyle bir yumurtayı dölleyebilir.
 

Sperm donasyonu, aşağıdaki durumlarda tercih edilebilir:
 

  • Eşi olmayan fakat bebek sahibi olmak isteyen bekar kadınlar,
  • Eşcinsel çiftler,
  • Ejakülatta sperm eksikliği,
  • Bebeğe geçebilecek genetik hastalıklardan korunulması,
  • Düşük kaliteli sperm nedeniyle başarısızlıkla sonuçlanan tedaviler,
  • Kanser tedavisi, vazektomi veya yaralanma sonucu spermin üretilememesi nedeniyle sperm donasyonu uygulanabilir.

Sperm donasyonu ile hamile kalanlar hangi aşamalardan geçmektedir?
 

Donör spermler; bilinen bir vericiden, kimliği açıklanmayan anonim bir vericiden veya açık kimlikli bir vericiden alınabilir. Tüm donörler tıbbi ve aile öyküleri taraması, genetik hastalıklar, bulaşıcı hastalıklar ile ilgili testlerden başarıyla geçmek zorundadır. Alınan spermlerin sağlık durumundan emin olmak için kullanımından önce altı ay boyunca dondurularak karantinaya alınmalıdır.
 

Donör spermlerin kullanımından önce kadının yumurtalıklarını uyarmak, yumurtlamayı teşvik etmek için oral veya enjekte edilebilir doğurganlık ilaçları kullanılabilir. Spermler aşılama yöntemiyle kullanılacak ise küçük bir kateter yoluyla doğrudan rahime yerleştirilebilir. Tüp bebek tedavisinde spermlerin yumurtayla döllenebilmesi için yumurta alımı olarak bilinen cerrahi bir işlem gerçekleştirilmelidir. Alınan yumurtalar ve spermler döllendirildikten sonra rahime transfer edilebilir. Bu aşamadan 2 hafta sonra gebelik testi uygulanabilir.
 

Yumurta ve sperm donasyonu ile tüp bebek tedavisi riskleri var mıdır?
 

Yumurta ve sperm donasyonu ile gerçekleşen tüp bebek tedavilerinde herhangi bir tıbbi risk oluşma ihtimali oldukça düşüktür. Donörlerden elde edilen bu üreme hücreleri, oldukça incelikli taramalar sonrasında döllenme için kullanılmaktadır. Prosedürün uygulanacağı doğurganlık merkezinin kalitesi, yumurta veya spermin elde edileceği kurumun güvenilirliği bu noktada oldukça önemlidir.
 

Donör yumurtaları veya spermi kullanılarak gerçekleştirilen tüp bebek tedavilerinde oluşabilecek riskler; normal tüp bebek tedavisi döngülerinde oluşabilecek komplikasyonlarla aynıdır. Nadiren over hiperstimülasyon sendromu, doğurganlık ilaçlarının yan etkileri, cerrahi yumurta alımı işlemi sonucu kramplar yaşanabilmektedir.
 

Yumurta donasyonu ve sperm donasyonu uygulamalarında dikkat edilmesi gereken en önemli husus yasal düzenlemelerdir. Donör ve alıcı arasında her iki tarafın haklarını ve güvenliğini korumak için birtakım özel şartlar belirlenmelidir. Ayrıca; dünyaya gelecek olan bebeğin genetik özelliklerinin, döllenme esnasında kullanılan sperm ve yumurtaların alındığı bireylere ait olacağı da bilinmelidir.

 

Kaynak: https://ivoxtupbebekmerkezi.com/