Türkiye'nin ilk soba müzesi

 

Sobalar; kalorifer, doğalgaz, ısıtma cihazları ve klimalar icat olmadan soğuk kış gecelerinde aile efradının bir araya toplandığı ortak noktaydı. Isınan bedenlerin yanı sıra çay sularının kaynadığı ve yemeklerin pişirildiği ocak vazifesi görürdü. Kurutma makinesi gibi de kullanılabilen sobalar, ıslak çamaşırları kurutan en büyük buluş gibiydi. Hele bir de fırını varsa patates gözlemesi ve kestane patlatmak için ondan daha iyi bir gereç düşünülemezdi. Kül çilesine rağmen sağladığı birçok avantaj sobayı adeta baş tacı yapıyordu. Doğalgaz, elektrikli ısıtıcılar, tam otomatik ve kurutmalı çamaşır makineleri, mikro dalga fırınlar icat olmaya başlayınca sobalar da yavaş yavaş insan hayatından çıkmaya başladı. Öyle ki son 15-20 yılda kullanım alanları neredeyse kalmadı. Büyükşehirlerde kenar mahallelerin dışında soba bacası tüten ev kalmadı. Yeni nesil ise sobanın ne olduğunu bilmeden yetişecek. Şimdilerde nostalji olarak kalan sobalar Türkiye'de ilk kez Antalya’da açılan müzede sergilenmeye başladı. Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin hazırladığı Soba Müzesi, Doğu Garajı’nda bulunan Sobacılar Çarşısı’nda açıldı. Müzenin proje danışmanlığını yapan yazar ve tiyatro oyuncusu Sunay Akın, amaçlarının ısınma aracı olarak kullanılan sobanın iletişimi sağlayan, aile bireylerini bir arada tutan özelliğini göstermek olduğunu söylüyor.

 

Sunay Akın, sobayı ateşin evcilleşmiş hali olarak niteledi. Müzenin kitap ve soba ilişkisinden hazırlandığını aktaran Akın, şunları söyledi: “Bir ülkede demokrasinin olup olmadığı o ülkenin müzelerinin koridorlarının uzunluğu ile ölçülür. Fransa’da Paris’teki Lur Müzesi’nin koridorlarının uzunluğu her adımı bilgi dolu olan 12 kilometre. Bir Alman her gün bir müzeye giderse ömrünün 16 yılını sokağa çıkamadan Almanya’nın müzelerinde yaşar. ABD gücünü müzelerinden alıyor, 17 bin 500 müzesi var. Finlandiya’nın 400 bin nüfuslu Tampere kentinde 160 tane müze var. Biz de tarih var da ne oluyor, çanak çömlek diyoruz onlara.” Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Akaydın da kültür olarak kaybedilmiş sobanın yaşatılması için bu müzeyi kurduklarını belirtti.

 

Her çeşit sobanın bulunduğu müzede oyuncak sobalarla birlikte yaklaşık 70 soba bulunuyor. Giriş ücretleri ise; normal 5 TL, öğrenci 3 TL, en az 10 kişilik gruplarda ise kişi başı 1 TL olarak belirlendi. Müze, pazartesi günleri hariç diğer günlerde 9.30 ile 18.30 arasında halkı açık olacak.

 

Müzeyi ziyaret eden vatandaşlar da her sobada kendi geçmişini anımsadı. Ziyaretçilerden Sinan Yalınoğlu isimli vatandaş, müzenin kendisini geçmişteki güzel günlere götürdüğünü söyledi. Sobanın ayrı bir tadı olduğunu ifade eden Sinan Yalınoğlu, bu müzeyi özellikle gençlerin gezmesini istedi.

 

Projenin tasarımını tasarım sanatçısı Ayhan Doğan, edebiyat çalışmalarını ise yazar Ahmet Çağan hazırladı.