Doğalgazda indirim sinyali

Doğalgaz talebindeki ciddi daralma, Türkiye’yi “al ya da öde” anlaşmaları açısından sıkıntıya sokacak. BOTAŞ bu krizi aşmak için konut ve sanayide kullanılan doğalgaz fiyatlarında indirime gitmeyi planlıyor. Ancak vergi geliri kaybı nedeniyle Hazine bu teklife uzak duruyor. Türkiye doğalgaz konusunda ciddi bir seçimle karşı karşıya kaldı. Ya doğalgaz fiyatlarında indirime giderek vergi kaybına katlanacak ya da al ya da öde taahhütlerine rağmen İran, Rusya gibi ülkelerden taahhüt ettiği miktarda gazı almayıp, kullanmadığı gazın fiyatını ödeyecek. Kararı büyük oranda Hazine verecek.

TALEP DÜŞÜŞÜ ÇOK

Ekonomik krizin ve geçtiğimiz yıl yapılan zamlar sebebiyle fiyatlarının yüksek noktalara çıkmasının doğalgaz sektöründe yarattığı sarsıntı büyüyor. Doğalgazı ağırlıklı olarak kullanan sanayi kuruluşları, üretimlerindeki azalma sebebiyle yakıt talebini büyük oranda azalttılar. Zamların etkisiyle konutlarda tüketilen gaz miktarında da önemli oranda düşüş yaşandı. Ocak 2008’de 4 milyar metreküp düzeyinde olan aylık gaz tüketimi, krizin etkisi hissedilmeye başlandıkça ve fiyat arttıkça düştü ve Mayıs 2009’da 2 milyar metreküpe kadar geldi.

AL YA DA ÖDE

Bu durum, BOTAŞ’ın kontratlı tedarikçilerinden gaz çekişinde de ciddi düşüşe yol açtı. Gelen bilgilere göre “al ya da öde” şartı bulunan bütün kontratlarda BOTAŞ’ın gaz alımı düşerken, en ciddi düşüş ise en pahalı fiyatlı gaz haline gelen İran hattında yaşandı. İran’dan eksik alınan gazın 2 milyar metreküpe ulaştığı kaydedilirken, Rusya, İran gibi ülkelere gittikçe artan “al ya da öde” tazminatı ödenmesi durumu ile karşı karşıya kalındı.

ALTERNATİF ARAYIŞI

Kaynaklar, “al ya da öde” yükümlülüğünün aşağı çekilmesi için sonbahar ve kış aylarında gaz talebinde artış olması gerektiğini ifade ettiler. Bir süredir gaz fiyatlarında yapılan indirimler, yaz aylarında tüketim olmaması sebebiyle miktar artışı yaratmadı. Ancak fiyat seviyesinin düşmesinin, kışın talebin artmasını sağlayabileceği belirtiliyor. Kaynaklar, BOTAŞ’ın işi şansa bırakmak yerine yeni tedbirlerle gaz talebini artırmayı hedeflediğini, bunun için de birkaç seçenek üzerinde çalıştığını dile getirdiler. Gübre sektörüne ÖTV’siz gaz satışı için BOTAŞ’ın izin talebinde bulunduğu, böylece hem gübre sanayinin canlandırılabileceği hem 1 milyar metreküpe kadar oranda bir talep yaratılabileceğinin hesaplandığı kaydedildi.

YPK'YA BAŞVURU YAPILDI

BOTAŞ’ın bir başka seçeneğinin de doğalgaz fiyatlarında ekstra bir indirim yapmak olduğu gelen bilgiler arasında. Şirketin bu uygulama için de Yüksek Planlama Kurulu’na (YPK) başvurduğu ve karar beklediği bildirildi. YPK’nın indirime yeşil ışık yakmasının ise ancak Hazine’nin ikna edilmesi durumunda mümkün olabileceği vurgulandı. Hazine’nin indirime sıcak bakmadığı ve ortaya çıkacak vergi kaybının bütçe üzerinde yapacağı tahribattan çekindiği kaydedildi. Buna karşın sektör uzmanları ise Hazine’nin vergi kaybı ile bu kayıptan daha da yüksek olabilecek “al ya da öde” yükümlülüğü arasında bir tercih yapacağına işaret ettiler.